- Jun 6, 2020
- 11,521
- 4,389
در دود سیگار چه ترکیبات سمی وجود دارد ؟
دود سیگاراعتیاد به سیگار در واقع وابستگی فرد به نیکوتین می باشد. نیکوتین با فعال کردن سیستم پاداش دوپامینی باعث اعتیاد به سیگار میشود.
دود سیگار حاوی بیش از ۴۰۰۰ نوع ماده سمی گوناگون است که شامل آلدئیدها، اسیدها، اکسیدها، ترکیبات فنلی، آلکالوئیدها، مواد رنگی، ترکیبات هیدروژنه و مواد رادیواکتیو می باشد.
دمای آتش سیگار در حدود ۸۰۰ درجه سانتیگراد است که سبب تبدیل برخی از ترکیبات سیگار به مواد سرطانی می شود.
ترکیبات شیمیائی موجود در دود سیگار
از ترکیبات مختلف شیمیایی که در دود سیگار موجود است ۷ ماده اثرات سوء شدید و بیشتری در روی دستگاه های مختلف بدن دارد که عبارتند از
نیکوتین : ماده‌ای سمی و کشنده است که به کمک حرارت قابل تبخیر بوده و از نظر ساختمان شیمیایی در گروه آلکالوئیدهای سمی جا د ارد مصرف سیگار و ورود نیکوتین آن به داخل خون سبب کاهش وزن و بی‌اشتهایی افراد سیگاری می گردد.
نیکوتین سبب انقباض عروق داخل بینی و فلج شدن حرکات مژکهای داخل مخاط سینوسهای بینی شده و در تشدید سینوزیت و التهاب نواحی گوش و حلق و بینی سهم بسزایی دارد. نیکوتین ترشحات بیکربنات لوزالمعده را نیز کاهش داده و سبب سوء هضم و جذب مواد غذایی می شود.
بطور کلی مسمومیت نیکوتین در فرمهای حاد و مزمن که بیشتر در افراد سیگاری دیده میشود عوارضی چون سردرد، سرگیجه، تپش قلب، یبوست، خشکی حلق، وزوز گوش، کم شدن حافظه، تورم لثه، اختلالات بینایی، پیدایش لکههای سفید در مخاطات، سوء هضم، لارنژیت مزمن و عوارض قلبی و عروقی به دنبال دارد
منوکسید کربن : یکی از سموم حاصل از تقطیر توتون و احتراق ناقص آن است. از احتراق هر ۱۰۰ گرم توتون معادل ۱۰.۴ سانتیمتر مکعب منوکسید کربن به هوا متصاعد میشود و در حدود ۱۰% از خون سیگاری ها را تشکیل می‌دهد، زیرا به ازای هر نخ سیگاری که مصرف میشود به میزان ۷% کربوکسی هموگلوبین در خون افراد سیگاری افزایش می‌یابد که همین عامل در تشدید سکته قلبی بسیار موثر است.
منوکسید کربن از طریق دود سیگار وارد ریه‌ها شده و از آنجا به خون راه می‌یابد و چون میل ترکیبی آن ۲۱۰ برابر بیشتر از میل ترکیبی اکسیژن با هموگلوبین خون انسان است در نتیجه خیلی سریعتر گاز منوکسید کربن با هموگلوبین ترکیب و تولید کربوکسی هموگلوبین می‌نماید و تشکیل و ازیاد این ماده در خون سبب میشود تا اکسیژن به همه بافت‌های بدن به میزان ناچیزی انتقال یابد و اختلال در سوخت و ساز ارگان‌‌های بدن و یا مسمومیت‌های حاد یا مزمن ایجاد کند.
از سوی دیگر ازدیاد کربوکسی هموگلوبین در خون افراد سیگاری سبب می شود تا در اثر کمبود اکسیژن حاصله، نوعی ازدیاد جبرانی هموگلوبین در خون رخ داده و به اصطلاح ایجاد پلی سیتمی و ازدیاد غلظت خون بوجود آید و در جریان متناوب خون در عروق کرونر قلبی اختلال ایجاد کند. در نتیجه گاز منوکسید کربن می تواند مستقیماً در بروز سکته‌های قلبی و مغزی دخالت عمده داشته باشد
آرسنیک : یک عنصر ثابت مواد زنده است و به مقدار کافی در ناخن‌ها، کبد، مغز و تیروئید انسان یافت میشود و هرگاه مقادیر زیادی آرسنیک در احشاء متمرکز شود سبب بروز مسمومیت حاد و یا مزمن میشود دوز کشنده آرسنیک بین ۳۰۰-۱۳۰ میلیگرم است. آرسنیک سیگار نیز به صورت گاز ارسئین از طریق ریه‌ها، کبد، کلیه‌ها و طحال جذب بدن شده و پس از ۲ هفته در پوست، مو و استخوان جایگزین شده و حتی از طریق جفت مادر وارد خون جنین و سبب تولد نوزادی کم وزن و کم حافظه و حتی سقط جنین میشود. همچنین آرسنیک در بروز سرطان لب نیز دخالت دارد مقداری از گاز ارسئین به تدریج وارد گلبول های قرمز سیگاری‌های قهار شده و گاه سبب پارگی گلبول‌های قرمز و یرقان خفیف میشود. این امر سبب دفع هموگلوبین از ادرار می‌گردد.
آرسنیک سبب بروز ورم معده (گاستریت) و در نتیجه زخم های اثنی عشر می گردد
اسید سیانیدریک : كه به نام‌های سیانور هیدروژن و جوهر بادام تلخ نیز شهرت دارد یكی دیگر از مواد مضر و سمی موجود در دود سیگار است. این ماده كشنده از گروه سیانورهاست.
در ۱۰۰ گرم توتون حدود ۰۸.۰ گرم (۸۰ میلیگرم) از اسید سیانیدریک كه مایعی فرار و قابل تبخیر است وجود دارد. هنگام سیگار كشیدن مقادیری از این اسید تبخیر شده و وارد ریه ها و سپس خون میشود و با آهن موجود در هموگلوبین خون انسان تركیب شده و از طریق فلج كردن مركز تنفسی در بصل‌النخاع، اعمال تنفسی ریه ها را مختل کرده و گاهی مرگ در اثر خفگی ناشی از فقدان اكسیژن در مسمومیت با آن مشاهده میشود.
هنگامی كه این اسید با هموگلوبین خون انسان تركیب شد، تولید تركیبی به نام سیانو هموگلوبین میكند كه علاوه بر تأثیرات مغزی سبب تشدید اثرات سوء کربوکسی هموگلوبین نیز میشود. مقدار سیانور هیدروژن از نظر کمیت در دود سیگار ۱۶۰ بار بیشتر از مقدار بی خطر آن است سیانور هیدروژن سبب اختلال در عمل ویتامین ب ۱۲ در بدن شده، ایجاد كم خونی می‌کند. همچنین بر روی عروق جنین مادر حامله نیز اثرات سوء داشته و موجب مسمومیت می‌گردد
مواد رادیواكتیو : در توتون سیگار تشعشعات سرب و پلونیوم وجود دارد كه سرطان‌زا می‌باشند. ذرات پلونیوم خطرناكتر از سرب هستند چرا كه از خود ذرات آلفا ساطع می‌كنند اما سرب ذرات بتا را خارج می سازد. ذرات آلفا در کانی های اورانیوم سبب بروز سرطان شش در کارگران معادن می شود. زیرا ذرات بتا قدرت و سرعت نفوذ بیشتری نسبت به ذرات آلفا دارند. پلونیوم و سرب پس از سال‌ها سیگار كشیدن در ریه ها متمركز شده و وارد خون می‌شوند و از آنجا به سایر اعضای بدن می‌رسند. تشعشعات رادیواكتیو بر ریه‌ها، چشم‌ها، خون و پوست عوارضی جبران ناپذیر می‌گذارند
آمونیاك : آمونیاك خالص گازی است فرار كه خاصیت قلیائی شدیدی داشته و نسوج مخاطی را به شدت تحریك میكند این گاز یكی از عوامل مهم در ایجاد تحریكات نسوج مجاری تنفسی به ویژه ریه‌ها در جریان سیگار كشیدن است. وقتی آمونیاك همراه با دود سیگار جذب خون میشود بر خاصیت قلیائی بودن خون افزوده و اختلالاتی از نظر اسیدی یا قلیائی بودن آن (پی اچ خون) ایجاد میكند و در نتیجه به عنوان نوعی سم و ماده زاید برای متابولیسم حیاتی بدن ایفای نقش نموده و مقداری از قدرت حیاتی بدن را تلف می‌نماید
كربورهای ئیدروژن : همانگونه كه از اسمشان پیداست عبارتند از گروه وسیعی از تركیبات شیمیایی كه ساختمان اصلی مولكول آنها از ئیدروژن و كربن تشكیل یافته است و مشتقات بسیار زیاد و غیرقابل كنترلی در اثر تركیب با سایر عناصر شیمیایی سنگین و سبك ایجاد مینمایند معمولاً خاصیت سرطانزایی دود سیگار ناشی از همین كربورهای ئیدروژن است. وجود آنتراسن و نیتروزامین در بروز سرطان ریه نقش بسزایی دارند. در واقع وقتی كربورهای ئیدروژن پس از جذب وارد خون و سراسر بدن شدند استعداد ابتلا به سرطان را در تمام نسوج بدن به ویژه مجاری تنفسی كه مستقیماً در برخورد با دود سیگار هستند ایجاد میكند